| STEVE H. HANKE | Steve H. HANKE |
| Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Ekonomi Profesörü & Forbes Dergisi Köşe Yazarı |
|
ABD ve Avrupa: Grafiklerle Durum Raporu |
Bugün doğru ekonomik kararlar verebilmek için, ekonomik verileri geleceği belirleyebilecek örüntüler, ilişkiler, bağlantılar ve yapılar biçiminde yorumlayabilmemiz kritik bir öneme sahiptir. Yararlı gelecek resimleri oluşturmanın anahtarları (kısa, iyi hazırlanmış diyagramlarla gösterilen) doğru topolojik örüntülerdir. Bu amaçla, hem ABD hem Avrupa için bir dizi tablo sunuyoruz.
1987 yılından bu yana, yurtiçindeki alıcılara nominal nihai satışlarla ölçülen toplam talep, ABD’de yıllık %5 oranında artma eğilimi göstermektedir. Alan Greenspan’in Federal Rezerv Başkanı olduğu yıllarda gerçekleşen üç talep balonuyla birlikte iniş çıkışlar yaşandı. Toplam talepteki en dramatik düşüş 2008 paniğinden sonra görüldü. Toplam talep 2009 ikinci çeyreğinden itibaren hızla yeniden yükselmiş olmasına rağmen, eğilim oranının altında büyümektedir ve bu durum, ABD’nin bir büyüme durgunluğu döneminde olduğunu düşündürmektedir.
Bu resim (2), Chicago Federal Rezerv Bankasının Ulusal Aktivite Endeksine bakılarak teyit edilmiştir. Bu endeks seksen beş aylık göstergenin ağırlıklı bir ortalamasıdır. Sıfır değeri ekonominin uzun dönemli eğilimlere uygun şekilde büyüdüğünü gösterir. Artı ve eksi değerler ise, sırasıyla eğilimin üstünü ve altını belirtir. ABD ekonomisinin sıkıntıda olduğu görülmektedir.
Geniş para büyümesi (veya eksikliği) ABD ekonomisinin neden yerinde saydığını açıklıyor. ABD geniş para arzının en iyi ölçümü Divisia M4 ile elde edilir. Para arzının bileşenlerinin (her bileşenin eşit ağırlığa sahip olduıu) basit toplamıyla bulunan klasik para arzı ölçümlerinden farklı olarak, Divisia ölçümünde her bileşene bir ağırlık katsayısı verilir. Bu ağırlıklar, para arzının her bileşeninin bir değişim aracı olarak sahip olduğu yararlılığa göre belirlenir. Bu şekilde, seyahat çekleri ve vadesiz mevduatların ağırlığı görece “yüksek” iken, kurumsal para piyasası fonlarının ağırlığı görece “düşük” olmaktadır. Para arzının büyüme oranı, artık 2008 paniğinden sonra olduğu gibi daralmamakla birlikte, çok az artmaktadır. Ekonominin, en iyi deyimle, sinek avlaması şaşırtıcı değildir.
ABD’nin haftalık ana indeksine baktığımızda; gördüğümüz şey bir “canlanma” değil, tam tersine güçsüzlük ve yeni bir resesyon. Üstelik herhangi bir ana indeksten etmiyoruz; bu indeks, temel göstergelerin babalarından biri olan Dr. Geoffrey H. Moore’un kurduğu Economic Cycle Research Institute tarafından hazırlandı. Bu enstitünün son resesyonun başlangıç ve bitişini doğru tahmin ettiğini ve geçtiğimiz on beş yıl içinde, her resesyonun gelişini, yanlış alarm vermeden öngördüğünü belirtmek gerekir.
ABD’de ve başka yerlerde olanlar Avrupa’da olanlara bağlı olacaktır. Seçili Avrupa ülkeleri ve Avro bölgesi için basit toplamlı M3 genel para ölçümlerini kullanıldığında (Divisia ölçümleri kamuya açık değildir), iç açıcı değildir. Gerçekten de, para arzı İspanya, Portekiz ve İtalya’da daralmakta; Yunanistan’da çökmekte ve Avro bölgesinin tamamında çok düşük bir artış göstermektedir. Bu Avrupa’yı yakın gelecekte bir deşasyon çöküşünün beklediğini düşündürmektedir. Bu nedenle, Amerika’nın en başarılı iş döngüsü araştırma enstitüsünün ABD ekonomisi için daha fazla sorun öngörmesine şaşırmamamız gerekir.
Bu Başkan Obama ve Kasım ayında sona erecek Başkanlık yarışındaki potansiyel Cumhuriyetçi rakibi için ne anlama geliyor? Başkan Obama’nın döneminde ABD ekonomisinin Sefalet Endeksi konusunda yaptığım son tahminden (Eylül 2011) itibaren, Endeks iyiye gitti ve bu nedenle Başkan Obama’nın yeniden seçilme şansı arttı.
Peki, Sefalet Endeksi nedir? Sefalet Endeksi bir Başkanın görev dönemi boyunca ortalama enşasyon oranı ile bir önceki Başkanın görevdeki son yılındaki ortalama enşasyon oranı arasındaki fark ve bir Başkanın görev süresi boyunca ortalama işsizlik oranı ile bir önceki Başkanın görevdeki son ayındaki işsizlik oranı ve bir Başkanın görev döneminde 30 yıl vadeli hükümet tahvillerinin faizindeki değişiklik ve uzun dönem, gerçek GSMH artış eğilimi ile bir Başkanın görev süresindeki gerçek büyüme oranı arasındaki fark toplanarak hesaplanır. Başkan Obama’nın mevcut döneminin sonundaki muhtemel Sefalet Endeksini tahmin ettim. Başkan Obama’nın puanı (%2.15) düşük olmakla birlikte, Eylül 2011’de %3.6 olan tahminimize göre daha iyi çıktı.
Başkan Obama’nın Sefalet Endeksi çok, çok kötüden çok kötüye yükseldi. Intrade tahmin piyasasına katılan (ve kendi paralarını riske sokan) insanların Eylül 2011’de Obama’ya %50’nin altında şans verirken, bugün bu oranın %59.9’a çıkmasının nedeni belki de budur. Politikada, döviz kurlarında da olduğu gibi, her şey görecelidir, çünkü insanlar çoğu zaman ikisi de cazip olmayan iki seçenek arasında seçim yapmaya zorlanırlar.
