| MAVİ YOL | Dr. Can Fuat GÜRLESEL |
| Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Başkanı |
|
Tasarrufları arttırmak ve etkin kullanmak için öneriler |
Türkiye’de yurt içi tasarruf hacmi ve mevcut tasarrufların kullanımı hızlı ve sürdürülebilir büyüme için yeterli değildir. 2001 sonrası sağlanan hızlı ekonomik büyümenin arkasında büyük ölçüde dış tasarrufların kullanımı vardır. Dış tasarruflar doğrudan sermaye yatırımları, portföy yatırımları veya krediler şeklinde kullanılmaktadır. Küresel ekonomik kriz ile birlikte dış tasarrufların kullanımı önemli ölçüde sınırlanmıştır ve muhtemelen kriz sonrası yeni dönemde ülkeler büyüme için daha çok yurt içi tasarrufları kullanmak zorunda kalacaktır.
Türkiye yeni dönemde yurt içi tasarruflarını arttırmak ve tasarrufları daha etkin kullanmak önceliğine sahip olan ülkelerin başında gelmektedir.
Türkiye’nin yurt içi tasarrufları arttırması ile iç ve dış tasarrufları daha etkin kullanımı için yapısal reformlardan oluşan orta vadeli bir program hazırlanması ve uygulanması gereklidir. Böyle bir programın içeriği ve öncelikleri aşağıdakilerden oluşmalıdır.
1. Zorunlu Tasarrufların Arttırılmasına Yönelik Düzenlemeler
Ekonomide tasarruflar kamu ve özel sektör tarafından zorunlu (cebri) veya gönüllü olarak yapılmaktadır.
Zorunlu tasarruflar kamu tarafından yapılan vergi ve sosyal güvenlik sistemi düzenlemeleriile yapılmakta ve toplanmaktadır.
Türkiye’de her iki alanda da tasarrufları arttırmaya yönelik ve özellikle tüm vatandaşları kapsama almaya odaklı iyileştirmeler yapılmalıdır. Sosyal güvenlik sistemi tasarruf yaratmamakta, tam tersine Türkiye’nin tasarruflarını yutmaktadır.
2. Kurumsal Tasarrufların Arttırılmasına Yönelik Düzenlemeler
Mali sistemin bir parçası olan sigorta şirketleri ile özel emeklilik sistemlerinin özendirilmesine ilişkin düzenlemeler genişletilmelidir.
Şirketler kesiminde ise kıdem tazminatı fonu kurularak tasarruf kapasitesi arttırılmalı ve kıdem tazminatı yükü taşıyan şirketlerin sermaye erozyonu da sınırlanmalıdır.
3. Bireysel Tasarrufların Arttırılmasına Yönelik Düzenlemeler
Tasarruf araçlarının çeşitlendirilmesi ve özellikle vergisel yönden desteklenmesi, zorunlu tasarruflar alanında esneklikler sağlanması ve seçenekler getirilmesi ile tasarruf sisteminde güven arttırıcı önlemleri kapsayan düzenlemeler yapılmalıdır.
4. Tasarruf Sisteminin Etkinliğinin Arttırılması
Tasarruf sistemindeki ikili yapının ortadan kaldırılması, sermaye piyasalarının derinlik ve işlevinin arttırılması, tasarruf sisteminde re-finansman sağlayan ikincil pazarların kurulmasına yönelik düzenlemeler yapılmalıdır. Düzenlemelerde esneklik-yaratıcılık/denetimdengesinin yeniden kurgulanması sağlanmalıdır.
5. Dış Tasarrufların Etkin Kullanılmasını Sağlayacak Düzenlemeler Yapılması
Dış Tasarrufların doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile krediler ayaklarını ekonominin büyüme modeli ile uyumlu kılacak yönlendirici ve özendirici düzenlemeler yapılmalıdır.
6. Tasarruflar Sermaye-Hasıla Katsayısı Yüksek Sektörlere Yönlendirilmeli
Türkiye’de tasarrufların etkin kullanımında temel amaç tasarrufların sermaye-hasıla katsayısı yüksek sektörlerdeki yatırımlar ve faaliyetler için kullanılması olmalıdır. Türkiye özellikle sanayide ve hizmetler sektöründe orta yüksek ve yüksek teknolojili, katma değeri yüksek sektörlerde yoğunlaşmalıdır. Yatırılan sermayeye göre göreceli daha yüksek hasıla elde edilen bu sektörlerin ekonomideki payı arttırılmalı ve tasarruflar bu sektörlere kanalize edilmelidir.
Yurt içi tasarrufların arttırılması ve tasarrufların etkin kullandırılması için yapısal önlemleri içeren kapsamlı bir program hazırlanmalı ve uygulanmalıdır.
Aksi takdirde yurt dışı tasarrufların sınırlı kalacağı öngörülen yeni dönemde Türkiye’nin ekonomik büyümesi uzun süre potansiyelinin altında kalmaya devam edecektir.