| Akıl NOKTASI | Prof. Dr. Bengi SEMERCİ |
| Bengi Semerci Enstitüsü |
|
Zor İnsanlarla Başa Çıkma Yolları |
İletişim kurulmakta zorluk çekilen insanlara zor insanlar, bizi çaresiz bırakan durumlara zor durumlar diyoruz. İş yerinde bazen bizimle aynı konumda çalışan, bazen yönetici olduğumuz bazen de müşterimiz olan zor insanlarla karşılaşmaktayız. Kimi zaman onlardan uzak durmak iyi bir çözüm olsa da, bunu devamlı yapmamız olası değildir. O kişilerle çatışmaya girmek ise sorunu çözmek yerine arttırır. Bu nedenle bireylerin kimlerin ve hangi durumların kendilerine zor geldiğini, zorlanmaktaki nedenlerini ve zor insanlarla başa çıkmak için nasıl davranmaları gerektiğini öğrenmeleri gerekir. Zor insan tipleri, sizin konumunuza, iletişim biçiminize ve kendi bireysel özelliklerinize göre artıp azalabilir. Önemli olan zor insanların davranışlarını kişiselleştirmemeniz ve onlarla nasıl baş edebileceğinizi bilmenizdir.
Bengi Semerci Enstitüsü bu nedenlerle ‘Zor İnsanlarla Başa Çıkma’ başlığı altında kurumsal eğitimler vermeye başladı. Bu eğitim amacı, kendimizi tanımak, iletişim yöntemlerini öğrenmek, kimlerin ve hangi durumların bize zor geldiğini anlamak, zorlukların getireceği olumsuzlukları engellemek, baş etmeyi öğrenerek bireysel ve kurumsal gelişime katkıda bulunmakır. Çünkü baş edemediğimiz her ilişki ve durum iş yerinde hem bizim başarımızı, verimimizi, mutluluğumuzu hem de çalıştığımız iş yerinin verimini ve huzurunu etkiler. İş yerinde ve kişide stres ve öfke oluşur. Stres bireysel ve kurumsal verimi en çok etkileyen nedenlerden biridir. Öfke ise kontrol edilmediği zaman olumsuz sonuçlar doğurur. Tümü kişinin işini kaybetmesine neden olabilir. Bunedenle, stres yönetimi ve öfke kontrolü eğitimleri ile desteklenen bu eğitimin temellerini sizlerle paylaşmak istedim.
ZOR İNSANLAR
Bizim algılama şeklimize göre çok farklı zor insan tipleri tanımlanabilir. Bazı temel zor insan tiplerinden bahsedilebilir.
Saldırganlar genel olarak kendini her zaman haklı bulan kişilerdir. Aşağılayıcıdırlar. Bunu açıkça ya da dalga geçerek yapabilirler. Aniden öfkelenebilir ve hakaret edebilirler.
SALDIRGANLAR (ZORBALAR)
Taciz ederler, sindirici ve aşağılayıcı bir tavır takınırlar. Güçlü güdülere sahiptirler. Karşısındaki kişiyi savunucu, ezilmiş, güçsüz hissettirme konusunda çalışırlar. Yaptıkları davranışlarda her zaman haklıdırlar. Zayıf, hatalı, kafası karışmış görünen kişilere yönelirler. Saygı ve empati aramaz. Anlık hedefleri vardır.
SALDIRGANLAR (SİNSİLER)
Dalga geçerek karşılarındaki kişiyi aşağılarlar. Herkesle ilgili bir fikirleri vardır. Genellikle kahkahalardan beslenirler.
ŞİKÂYETÇİLER
Hata bulmaya çalışırlar. Kişiden çok işe yönelik mesajlar verirler. Konu üzerinde esas çalışan kişiden daha fazla söz sahibi gibi görünmeye çalışırlar. Sorunu çözecek güçte olmadıkları için sorumluluktan kaçarlar. Mükemmeliyetçi olarak değerlendirilmek isterler. Her zaman çok işi vardır, her işi o yapıyordur ama kimse kıymetini bilmiyor ve yeteri kadar sorumluluk verilmiyordur.
MUHALİFLER
En çok kullanılan kelime: ‘Hayır’dır. Onlar için her öneri yetersiz ve işe yaramazdır. Hataları hemen söylerler ama çözüm önerileri yoktur. Sıklıkla her şeyin kontrolünün dışında geliştiği hissine kapılırlar. Farkındalık dışı bir güçsüzlük ve başarısızlık hissinden kaçma ihtiyacı içindedirler.
HER ŞEYİ BİLENLER (BULDOZERLER)
Tam en doğruyu onlar bilir. Kimseye ihtiyaçları yoktur. Karşısındakine “yetersiz” mesajı verir. Yanılmayı kişiliğe hakaret olarak algılar. Gerçek plan yerine, mantıksal açıklama yapma gereği duyarlar. Kontrol duygusu yüksektir. Değişikliğe ve belirsizliğe tahammülsüzdürler.
HER ŞEYİ BİLENLER (BALONLAR)
Az bilgilerine rağmen ağızları çok laf yapar. ‘Herkes bana bayılsın’ duygusu hâkimdir. Genellikle kendileri söyleyip kendileri inanır.
UMURSAMAZLAR
Tepkisizlik ve umursamazlık duygusu hâkimdir. Başlangıçta son derece iş birliğine açık ve uyumlu görünürler ancak işlerin ortaya konulması aşamasında sorun çıkar. Görevi alıp, takip etmek, hatta sorumluluğu başka birine devretmek için bile harekete geçmezler.
KARARSIZLAR
Sizi iyi dinler, çok soru sorar; ama bir türlü karar veremez. Harekete geçemez. ‘Ya birini kırarsam…’, ‘Ya bu kararı onaylamazlarsa…’ diye düşünürler.
NASIL BAŞA ÇIKARIZ?
Zor insanlarla çalışabilmek için önce kendimizi, iletişim biçimimizi, yeterli ve yetersiz hissettiğimiz özelliklerimizi tanımamız gerekir. Böylece kişinin bize niçin zor geldiğini anlayabiliriz. İnsanların davranış biçimlerini değiştiremeyiz ama kendi tutumlarımızı değiştirerek onları durdurabiliriz. Sizin kararlı ve net olmanız onu durdurabilecektir. Sonra karşınızdaki kişinin iletişim biçimini değerlendirmek ve sakin olmak gerekir. Stres ve öfke ile mücadele edebilmek size üstünlük sağlar. Unutulmaması gereken en önemli şeylerden biri, zor insanların davranışları sizi hedef almamaktadır. Onlar siz olduğunuz için böyle davranmıyorlar, kendi özelliklerinden dolayı herkese aynı davranıyorlar. Ama bazıları onların bu davranışlarını zor bulurken, bazıları bulmaz. Baş edebilmek için davranışı kişiselleştirmemek gerekir.
ZOR İNSANLARLA BAŞA ÇIKMANIN YOLLARI
Önce kendimizi gözden geçirmemiz gerekir. Kişi bana mı zor geliyor? Niçin onunla ilişkinin zor olduğunu düşünüyorum?
Kendinizi tanıyın. Nasıl iletişim kurduğunuzu değerlendirin.
Karşınızdaki kişinin iletişim biçimini değerlendirin
İletişimi sürdürmeniz gerekip gerekmediğine karar verin
Sakin olun
Davranış biçiminizi değiştirmeye çalışın
Stres ve öfke ile mücadele etmeyi öğrenin
Unutmayın yapılan davranışlar kişisel olarak sizi hedef almamaktadır
Amaç, karşınızdakini değiştirmek değil, kendinizi değiştirmek olmalı
Siz tutum değiştirirseniz, karşı taraf da değişecektir.
Değişmese bile sizi rahatsız edemeyecektir.