TUNAY AKOĞLU

Türk Danışmanlık Firmaları ve
Avrupa Birliği (AB) Projeleri
 
Türk danışmanlık firmaları gittikçe artan bir biçimde AB proje ihalelerine katılmakta ve başarılı olmaktadır. Ancak, başarı oranı şimdilik düşüktür ve bu Türk firmaları hep çeşitli Avrupa ülkelerinde faaliyet gösteren danışmalık firmaları ile ortak olarak ihalelere katılmakta, kurulan Konsorsiyum’larda hiç bir zaman önder firma (leading company) rolü alamamaktadır. Bunun çeşitli nedenleri vardır. Başarılı olmanın da çeşitli yolları bulunmaktadır.
 
Bilindiği gibi, AB’nin temel hedeflerinden birisi de diğer dünya bölgelerine sosyo-ekonomik ve teknolojik alanlarda teknik yardım ve işbirliği sağlamaktır. AB’nin yürütme organı olan Avrupa Komisyonu (AK) bünyesindeki"External Cooperation Programmes - Europeaid Cooperation Office" bu alanda sorumlu AK bölümüdür. Europeaid’in internet sitesi (www.europa.eu. int/comm/europeaid), çok detaylı bilgileri kapsamakta ve bütün ilgi duyanlara hizmet vermektedir.
Ancak, AB proje ihaleleri alanında bazı önemli noktaları, özellikle Türk danışma firmalarının dikkatine açmak yararlı olacaktır. Çünkü bu noktalar her zaman pek açık olarak bilinmemekte, fakat ihalelerde başarılı olabilmek açısından önem taşımaktadır.
ABprojelerinin çoğunun finansmanı AB hibesidir (Grant). Yani kredi değildir ve (supply, works, services , grants) kategorilerini kapsar. Projeler, çeşitli dünya bölgelerinde yürütülür (MEDA, PHARE, TACIS, OBNOVA ve ALA). Türk danışma firmaları MEDA (Akdeniz) bölgesi ve servis (hizmet) projeleri ile ilgilidir. Gerçekten de yukarıda işaret ettiğimiz internet sitesi bunu açıkça ortaya koymaktadır. Ancak, her bir danışmanlık firmasının herhangi bir dünya bölgesininherhangi bir ülkesindeki herhangi bir proje içinihaleye katılması tabii kidaima mümkündür.

İHALEAŞAMALARI
Genel olarak proje ihalelerinde şu aşamalar söz konusudur:
1) Tender notice(İhale bildirisi): Bu, ya AB Resmi Gazetesinden ya da "http://www.europa.eu.int -europeaid" sitesinden veyaözel kanallardan temin edilebilir.
2) Application for pre-qualification(Ön seçim için müracaat): Bununiçin bir "Letter of qualification" yollanır.Bu ön teklif mektubunda, ihaleye katılmak isteyen danışmanlık firması; genel niteliklerini, ciro ve örgütünü, daha önceki uluslararası ve Avrupa danışmanlık tecrübelerini, vs . belirtir. Genelde bir kaç firma birleşip bir konsorsiyum kurup ihaleye katılırlar. Projelerin mali çapına - bütçesine göre firmalardan veya konsorsiyum birimlerinin birisinden minimumbir yıllık ciro hacmi istenmektedir . Bu hacim; 1 , 3 , 6 milyon Euro arasında değişmektedir.
Bu safhadan yaklaşık iki veya üç ay sonra, AB den, olumlu durumlarda, davetgelir.
3) Bu daveti Danışmanlık Firması-veya konsorsiyum- kabul ederse bunu AB` ye bildirir ve AB o firmayı bu ihale için short listeye alır.
4) Short list AB’ce yayınlandıktan sonra ve verilen zaman içinde -Genelde 5-6 hafta- Firmateklifini hazırlar ve sunar.Offer / Tender Submission.Bu teklifte iki ana bölüm vardır:
(I) Teknik-Metodoloji ve Logical frame / Cadre logique, (II) Mali teklif, Bütçe.
5) AB` nin teklifleri değerlendirme,inceleme ve sonuçlandırması bir kaç hafta alır. Bazı durumlarda firmalar interview`ya çağrılır.EU Evaluation/ Interview. Bu etaptan en fazla 3-4 ay sonra,
6) Decision and Contract award. Kontrat imzalanır ve proje yürütümü başlar.

DANIŞMANLIKFİRMALARININ DİKKATETMESİGEREKENNOKTALAR
Projeler, her projenin resmi yürütme diline göre-yani İngilizce veya Fransızca- olarak hazırlanmaktadır. Proje ihalelerine katılmak için, AB proje hazırlama rehberlerinden yararlanmak mümkün ise de, bu rehberler daha çok proje değerlendirmesi alanında Avrupa Komisyonu / Europeaid tarafından kullanılmaktadır. Teknik ve mali katılım dosyalarının hazırlanması ve sunulmasında en yararlı temel unsur,danışmanlık firmalarındakiAB projeleri alanında mevcut olması gereken bilgi ve tecrübe ile uzman eleman ve yönetici birikimidir.
Bu konuda maalesef Türk danışmanlık firmalarının önemli eksiklikleri göze çarpmaktadır. Yukarıda yer alan noktaların içinde en önemli olanlardan birisi, evaluation: proje değerlendirme aşamasındaki puanlama ilkesidir. Değerlendirme, genelde 5-6 kişiyi kapsayan (Ülke ve AB temsilcileri)değerlendirme komisyonlarınca, AB kurallarına ve yönetmeliklerine göre yapılır. (Bk: "http://www.europa.eu.int/comm/europeaid/tender/gestion"
Gene genel olarak; teknik ve mali teklif dosyaları, iki ayrı değerlendirmekomisyonu tarafından yapılır. Verilen puanlar gene AB proje değerlendirme ve puanlama kurallarına göre saptanmaktadır. Puanlamada çeşitli katsayı ve oranlar kullanılır ve en çok puan, proje müdürünün uluslararası tecrübe ve bilgi birikimi ile akademik uzmanlık düzeyine bağlı olarak verilir. Proje ihale tekliflerinde; metodoloji, planlama ve zamanlama ile uzmanlar kadrosu ve ekipbünyesi de çok büyük önem taşır. AB’ninülke temsilcilikleri ileyakından ilişkili, ilgili ve bilgili olmak ta öncelikle gerekir.
Ayrıca, teklifdosyalarının çok iyi bir İngilizce veya Fransızca kullanarak; açık, detaylı ve anlaşılır ve kolaylıkla değerlendirilebilir bir stil ile yazılıp sunulmasıönemlidir. Bu konuya yeteri kadar dikkat göstermeyençok tanınmış ve büyük danışmanlık firmaları çok kez ihale dışı kalmaktadır. Şüphesiz bu yazı konusu ile ilgili diğer noktalar da vardır.
Özellikle; yabancı ve Türk danışmanlık firmaları arasındaki işbirliği, bilgi alışverişi ve koordinasyon konuları; AB / Avrupa Komisyonu’nun (AK) önemli birimleri ile yakın ilişki, bilgi alım ve izleme mekanizmalarının kurulması, vs gibi hususların altını çizmek gerekir.
Sonuç olarak, Türk Danışmanlık firmalarının yakın bir gelecekte AB ihalelerinde daha başarılı olmaları ve"leadingcompany" olarak çalışmalarda bulunabilmeleri en içten gelen arzumuzdur.