SİYASİ VİZYON Ural AKÜZÜM ARI Hareketi Başkanı

NATO 60. yılını kutlamaya hazırlanıyor. Peki dünyanın NATO’ya ihtiyacı var mı?

Tarihçe 17 Mart 1948 günü Hollanda, Lüksemburg, Belçika, Fransa ve Birleşik Krallık tarafından imzalanan Brüksel Antlaşması ve buna müteakip Sovyetler’in Berlin Ablukası, Batı Avrupa’nın, süper güç Sovyetler Birliği’ne karşı daha kapsamlı ve güçlü bir birlik oluşturması zorunluluğunu beraberinde getirdi. Dönemin diğer süper gücü Amerika Birleşik Devletleri’nin de birliğe katılımıyla, Batı Avrupa’nın savunmasını üstlenecek NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü), Kanada, Portekiz, İtalya, Norveç ve İzlanda’nın da Brüksel Antlaşması ülkelerine dâhil olması ile, 4 Nisan 1949’da faaliyete geçti. Türkiye’nin Örgüt’e üyeliği, 1952 yılında gerçekleşti. 1949’dan bu yana geçen süreç içerisinde NATO, gerek Soğuk Savaş döneminde Sovyet tehdidine karşı, gerekse Varşova Paktı’nın sona ermesiyle, üye sayısı ve hareket alanında genişlemeye gitti. 2009 yılı itibariyle NATO, 26 üyesiyle geniş bir coğrafyada dünya barışını koruma görevi üstlenen bir örgüt konumuna yerleşti. Eleştiriler Fakat Soğuk Savaş’ın sonlanması, NATO’nun işlevine yönelik eleştirileri de beraberinde getirdi. NATO, eğer Sovyet tehdidine karşı oluşturulmuş bir ittifak ise, Sovyetlerin çökmesiyle misyonunu tamamlamış olmadı mı? Yerinde bir eleştiri olmakla birlikte, NATO değişen ve küreselleşen misyonunu, son yıllarda üstlenmiş olduğu görevlere göz atarak hatırlamakta yarar var. Dahası, NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer’in, Turkish Policy Quarterly dergisinin Kış 2008/09 sayılı makalesinde belirttiği gibi NATO, dünyada hızla değişen güvenlik anlayışımızın gerisinde kalmamak adına kendini yenilemek zorunda olan ve bunu yeni bir Stratejik Belge oluşturarak gerçekleştirecek bir kurum. Yeni Stratejik Belge ve Güncellenmiş bir NATO? Değişen stratejik şartlar ve üyeler arasında fikir birliğinin bozulması, NATO açısından tarihi bir noktaya geldiğimize işaret etmektedir. Bu doğrultuda, 60. yılını kutlayan NATO’nun yapması gereken ilk iş, yeni, güncellenmiş vizyon ve misyonunun tanımlandığı Yeni Strateji Belgesi’nin hazırlanmasıdır. 2008 yılında yaşanan Rusya-Gürcistan çatışması, NATO’nun Soğuk Savaş sonrası şekillenen dünyada ortaya çıkan yeni tehditlere cevap verebilmek için, 21. yüzyılda oynayacağı rolü yeniden tanımlaması gerektiğini gözler önüne sermiştir. 2008 Nisan’ında Bükreş’te gerçekleşen NATO zirvesinde, üyeler arasında, Afganistan ve NATO’nun genişleme stratejisi başta olmak üzere birçok konuda görüş ayrılıkları yaşandığı görülmüştür. Bu görüş farklılıklarının bir an önce giderilmesi ve ortak bir söylemin ortaya konması azami önem taşımaktadır. Ukrayna ve Gürcistan’ın NATO’ya üye olma arzusu, Obama yönetimindeki ABD’nin Rusya ile ikili ilişkilerini nasıl yöneteceği, Avrupa enerji politikaları, Afganistan ve Kosova’daki operasyonların devamlılığı, Avrupa Birliği’nin genişlemesi ve alternatif savunma oluşumları, NATO’nun 60. yılında alacağı yeni kararlarla çözüm bekleyen sorulardan sadece bir kaçını oluşturuyor. Avrupa Birliği ve NATO Uyumluluğu? Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası kapsamında AB, NATO’nun askeri gücünden azami seviyede faydalanmayı amaçlamaktadır. Fakat NATO üyesi devletlerinin birçoğunun aynı zamanda AB üyesi ve/ya üye adayı olduğu düşünülürse, kısıtlı kaynakların ve imkânların doğru ve verimli kullanılabilmesi, NATO-AB işbirliğinin başarısına bağlıdır. Uzun yıllardır paralel bir seyir izleye NATO ve AB’nin genişleme stratejileri, günümüzde farklılıklar göstermeye başlamıştır. Her iki kurumun işbirliği içerisinde hareket etmesini gerektiren husus, gerek Rusya ile ilişkilerde uygulanacak politikalarda, gerekse sürdürülen operasyonların başarıya ulaşmasında her iki kurumun da birbirine bağımlı olmasında yatmaktadır. 60. Yılında NATO RI Hareketi olarak bu yıl 11.’sini düzenleyeceğimiz Uluslararası Güvenlik Konferansı’mızda NATO’nun 60. yılına yönelik olarak ‘21. Yüzyılda NATO’nun Güvenlik ve Transatlantik Diplomasi Rolünün Yeniden Tanımlamak’başlığı ile 4 -5 Haziran tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştireceğiz. Konferans hakkında detaylı bilgilendirmeyi ilerleyen günlerde Kamuoyu ile paylaşacağız.