| MAVİ YOL | Dr. Can Fuat GÜRLESEL |
| Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Başkanı |
|
Zirvelerde dünya eknomisi için öne çıkanlar |
G-20 ZirvesindeKriz Sonrası İşbirliğinin Süreceği Teyit Edildi
1. Geniş ve agresif önlemler ile iktisadi faaliyetler beklenenden önce (ilk çeyrek sonu) dibe ualştı ve beklenenden önce (ikinci çeyrek hemen başı) iyileşme başladı,
2. G-20 üyeleri canlandırma paketlerini zamanı gelince koordineli olarak geri çekecekler,
3. Kasım 2009’a kadar maliye bakanları ve merkez bankası başkanları çıkış stratejisi ve sonrasında uygulanacak politikalar ile ilgili genel çerçeveyi oluşturacaklar,
4. Yeni finansal mimari 2010 mart ayında nihai olarak şekillendirilecek ve 2012 yılı sonuna kadar uygulamaya konulacak (bankalarda yeni sermaye yeterliliği, risk yönetimi, vergi cennetleri, hedge fon’lar),
5. Orta vadede küresel dengesizliklerin giderilmesi hedefleniyor;
ABD ve AB daha fazla tasarruf yaratmalı; sınırlı büyüme-yüksek işsizlik, Çin, Hindistan, Brezilya ticaret fazlalarını düşürmek için iç tüketimlerini desteklemeli, G-7’den Çin’e çağrı; Çin Yuan’ının değerini arttır,
Küresel Finansal İstikrarda İyileşme Var Ancak Riskler Halen Sürüyor
/b>1. Bankaların zararı 2.8 trilyon dolar olacak; 1.3 trilyon dolarına karşılık ayrıldı, 1.5 trilyon dolarına karşılık (zarar yazılacak),
2. Kredilerde bozulma riskleri sürüyor ve kredi kaynaklı zararlar artabilir (ticari gayrimenkul,kredi kartları, bireysel krediler),
3. Bankaların ilave sermaye ihtiyacı devam ediyor (yaklaşık 1.5 trilyon dolar); sermayeleri faaliyetlerini sürdürmek için yeterli, ancak zarar karşılıkları için yetersiz (2010 sonuna kadar kötü aktifler temizlenecek, zarar yazılacak, ilave sermaye bulunacak),
4. Kredi kanalları henüz tam olarak iyileşmedi; abd ve ab’de 2010 sonuna kadar kredi arzının gerilemesi bekleniyor, bireyler ve şirketler ilave borçlanmadan kaçınıyorlar,
5. ABD ve AB’de mali piyasalar 2010 sonuna kadar kriz önlemleri için borçlanan kamu kesimlerini finanse etmeye devam edecek,
6. Mali piyasalarda kuvvetli bir düzeltme ile yeni bir kriz (dip) beklenmiyor,ancak normalleşme ve iyileşme zaman alacak,
Küresel Ekonomik Daralma Sona Erdi Ancak İyileşme Zaman Alacak
1. Aşırı parasal genişleme ve kamu harcamaları-destekleri ile küresel ekonomik daralma sona erdi ve iktisadi faaliyetlerde canlanma başladı,
2. Ancak önlemlerin sona erdirilip özel sektör (tüketim-yatırım) harcamaları temelli sürdürülebilir büyümeye ne zaman geçilecek (geçilebilecek mi?) belirsiz,
3. Finansal sistem hasarlı ve özel sektörün harcamalarının finansmanı için kaynak (kredi) sıkışıklığı 1-2 yıl daha sürecek,
4. Gelişmiş ülkeler yüksek hane halkı ve kamu borçları nedeniyle 1-2 yıl azami tasarruf edecek, işsizlik, iç talep ve büyüme sınırlı kalacak,
5. Özel sektör kapasite kullanım oranı küresel ölçekte ortalama yüzde 70; atıl kapasiteler dolana kadar 1-2 yıl yeni özel sektör ilavekapasite yatırımları beklenmiyor,
6. Gelişen ülkelerin genişleyen iç talebi büyümenin belirleyicisi olacak; gelişen ülkeler ihracat değil iç talebi canlandırmalı,
Çıkış Stratejileri Ve Genel Riskler; Parasal Genişleme Ve Kamu Destekli İyileşmeden Özel Sektör Temelli Büyümeye Geçiş
1. Önlemlerin erken çekilmesi; politika sıkılaştırılması ile iyileşmenin bozulması ve ikinci resesyon dalgası
2. Önlemlere rağmen iyileşmenin 2010 yılında momentum kaybetmeye başlaması
3. Önlemlerin geç çekilmesi; sürdürülemez kamu borçları, yeni finansal balonlar, enflasyon ve stagflasyon
4. Finansal kesimde iyileşme ile birlikte rehavet; yeni önlemlerden vazgeçilmesi eskiye dönüş
5. Finansal alandaaşırı düzenleme ve denetim
Çıkış Stratejilerine İlişkin Öngörüler
1. Çıkış; küresel krizin önlenmesine ve iktisadi faaliyetlerin yeniden canlandırılmasına yönelik politika uygulamalarının kademeli olarak sona erdirilmesi
2. Çıkış politikası içinseçenekler;faiz oranlarının yükseltilmesi, parasal genişlemenin sınırlanması, fazla likiditenin geri çekilmesi, kamu harcamalarının sınırlanmması,yeni ve ilave vergiler uygulanması
3. Çıkıştaayrışma;gelişen ülkeler daha önce çıkış politikaları uygulayacak, gelişmiş ülkeler daha sonra çıkış politikaları uygulayacak
4. Çıkış için zamanlama;gelişen ülkeler 2009 yılı son çeyrek-2010 yılı ilk yarısı, gelişmiş ülkeler 2010 yılı ikinci yarısı
Krizin etkileri uzun sürecek,ekonomide canlanma zaman alacak, destekler çekildiğinde iyileşmenin süreceği garantisi de yok, yüksek işsizlik ve yoksulluk sosyal tehditler içerecek, 2010, 2009 gibi kötü değil ancak çok kritik bir yıl olacak.