BEDİİ OKYAY Türkiye Likit Petrol Gazcıları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Chairman of Board of Turkish Association of Liquefied Petroleum Gas Providers LPG Segmentinin Enerji Kurulu İçersinde Temsil Edilmemesini Büyük Eksiklik Olarak Görüyoruz Konuk yazarlarımızdan Bedii OKYAY, Türkiye Likit Petrol Gazcıları Derneği Yönetim Kurulu Başkanlığı'na seçilmiştir. Kendisini kutluyor ve bu sayımızda LPG sektörü ile ilgili yapmış olduğumuz söyleşiyi görüşlerinize sunuyoruz. Halk arasında tüpgaz diye anılan Likit Petrol Gazları veya kısaca LPG nin yaşamımıza girişi 1960'lı yıllara uzanmakta olup geçen süreçte temiz, kolay kullanım ve kolay depolanabilir, yüksek kalorili niteliklerinden dolayı süratle tüketimi gelişmiş ve 2001 yılında 3,8 milyon ton rakkamına ulaşmıştır. LPG sektörü, rafineri üretiminden ülkenin en ücra köşesine kadar en ufak bir aksamaya uğramadan LPG'nin sunumunda belki de hizmet zincirinin en güzel çalıştığı emek yoğun bir sektördür. Ülkemizin herhangi bir köşesinde eğer bir yerleşim birimi varsa ve eğer orada ekmek satılıyorsa muhakkak bir tüpgaz bayi vardır. -Bu sektörde faaliyet gösteren firmalarda çalışan sayısı ve işlem hacmi ne kadardır? -Tüpgaz bayilerinin, tali bayilerle birlikte adedi 60.000'e ve sektörün sağladığı istihdam 450.000'ne, çalışan araç sayısı 50.000'e ulaşmış, 13,5 milyon hanede tüpgaz kullanılır hale gelmiştir. LPG sektörünün 2001 yılı işlem hacmi 3,5 milyar $ olup AFİF + ATV ve KDV olarak ürettiği vergi yaklaşık 1,8 milyar $ dır. -Yaşadığımız ekonomik kriz tüpgaz satışlarını nasıl etkiledi? -2001 yılındaki ekonomik kriz sektörümüzü de etkilemiş, bir taraftan düşen gelir düzeyi aleyhine devamlı artan fiyatlarla geçen yıl LPG tüketimi bir önceki yıla göre % 15 azalmıştır. Bu yılda daralmanın %10 olacağı tarafımızdan tahmin edilmektedir. 2001 yılında tüketilen LPG nin yaklaşık %20 si Tüpraş üretiminden sağlamış %80'i ise ithal edilmiştir. Tüketimin %47'si tüplü olarak evlerde %21'i sanayide ve %32 ise otomobillerde otogaz olarak tüketilmiştir. -Akaryakıtta sıkça duyduğumuz fiyat içersindeki vergi nisbeti tüpgazda da yüksekmidir? -LPG satış fiyatının da yaklaşık %50 si vergi yüküdür. 2001 yılında 6.150.000 TL olan bir tüpgaz'ın fiyatı Mayıs 2002 de 15.410.000 TL olup 14 aylık süreçte artış %150 mertebesindedir. Bu artışın en büyük nedeni vergilerdeki artıştır. Bir tüp tüketicisi Ocak 2001 de tükettiği bir tüpgaz için 900.000 TL vergi öderken Mayıs 2002 de bu rakam 6.900.000 TL ye ulaşmıştır. 5 büyük ilde, göreceli olarak gelir düzeyi kırsal kesime göre daha yüksek olan kesimlere ulaştırılan doğalgazdan KDV dışında herhangi bir vergi alınmazken, özellikle şehirlerin varoşlarında ve Anadolu'nun kırsal kesiminde yaşayan gelir düzeyi düşük insanlarımızdan KDV dışında %30 civarında ek vergi alınmaktadır. Böyle bir düzenleme hiçbir hakkaniyete sığmamaktadır. -Son yıllarda LPG nin otogaz olarak kullanılması ile bir çok aracın LPG ile çalışır hale getirilmesini nasıl değerlendiriyorsunuz? -LPG nin otogaz olarak kullanılmaya başlanması 1995 yılında resmi kimlik kazanması ile başladı ve 1998 yılında yasal temellere oturtuldu. LPG nin otolarda alternatif yakıt olarak kullanılması Türkiye'nin çağdaşlaşma yolunda insan yaşam kalitesini arttırmaya yöneliktir. Otomotiv yakıtı olarak kullanılan otogaz, sunduğu çevresel faydalar ile benzin, dizel yakıtlar ile karşılaştığında doğasında var olan pratik avantajları nedeniyle şimdiye kadar ki en önemli yakıt olarak pek çok ülkede hızla yayılmıştır. Yapılan testler otogazla çalışan binek arabalarında CO ve NO emisyonlarının benzinli taşıtlarla karşılaştırıldığında %50 den fazla azaltılabileceğini ve HC emisyonlarının ise yaklaşık %45 düşürülebileceğini göstermiştir. Keza Otogaz iklim değişimlerine yol açan sera gazlarının azalmasına da yardımcı olmaktadır. 1997 yılında yayınlanan Kyoto Protokolünde belirtilen sera etkisi yapan gaz emisyonlarının 1990 seviyelerine göre %8 azaltılması kararı nedeniyle Avrupa ülkelerinde taşıtlardan kaynaklanan hava kirliliğine karşı otogaz kullanımı teşvik edilmiştir. Bir çok gelişmiş ülkede çevresel avantajlarından dolayı otogaz tüketicilere cazip kılınmak amacıyla düşük vergilendirilmekte veya vergi muafiyetleri ile pompa çıkış fiyatları alternatif yakıtlara göre avantajlı tutulmaktadır. Örneğin bu ülkelerde otogaz pompada benzin ve dizele göre daha az tüketim vergisine tabi tutulmakta kirliliğin yüksek olduğu dönemlerde otogazlı araçlara kent içi dolaşım kısıtlaması uygulanmamaktadır. Aynı şekilde bazı ülkelerde taşıt dönüşüm ve dağıtım tesisleri için vergi avantajları sağlanmakta, karayolu vergisi indirimleri uygulanmaktadır. Sonuç olarak, özellikle büyük şehirlerimizde düne kadar insan yaşamını tehdit eden hava kirliliği sorunu günümüzde halledilmişse bunun en önemli sebepleri ısınma da doğalgaz ve ithal kömür, otolarda da otogaz kullanımına geçiştir. -Son olarak Petrol Yasa Tasarısını LPG sektörü olarak değerlendirir misiniz? -Petrol Yasa Tasarısı ile ilgili bir dileğimizi de burada ifade etmek istiyorum. 20 milyar $ işlem hacimli petrol sektörü ile 3,5 milyar $ cirolu LPG segmentinin enerji kurulu içersinde temsil edilmemesini büyük eksiklik olarak görüyoruz. Bu nedenle Enerji Kurulu üye sayısının arttırılarak akaryakıt ve LPG sektör temsilcilerinin bu kurulda yer almasını veya bu mümkün değilse alt kurullar teşkil edilerek LPG sektörünün de bu kurullarda temsilinin sağlanmasını diliyoruz. BEDİİ OKYAY: "LACK OF REPRESENTATION OF THE LPG SEGMENT ON THE ENERGY BOARD CONSTITUTES A MAJOR DRAWBACK" Liquefied petroleum gas, in short, LPG has been around in Turkey since 1960s and its consumption has increased in years thanks to its positive characteristics: It has a high calorific value, it is clean, easy to use and store. In 2001, LPG consumption in Turkey amounted to 3.8 million tons. Today, the total number of LPG dealers in our country is 60.000 with sectorial employment of 450.000 people and 50.000 vehicles being utilized. LPG is used in 13.5 million households. Studies show that it is possible to have passenger cars working with LPG to emit 50% less CO and NO and 45% less HC as compared to vehicles using regular gas. Moreover, autogas also helps reduce greenhouse gases that cause climatic changes. Because of these advantages, many developed countries provide special incentives to encourage LPG use. Unfortunately, in Turkey, taxes constitute close to 50% of LPG sales price. Furthermore, representatives of the LPG industry have not been included in the Energy Board. We believe that the number of members of the board should be increased to make sure LPG and oil industries are also represented.