Prof. Dr. ZİYA MOCAN
İç Hastalıkları Uzmanı

Hipertansiyonun en sık sebebi nedir ?

Hipertansiyona yolaçan bilgilerimiz son yıllarda çok artmasına rağmen arteriyel kan basıncındaki artmanın nedeni % 90-95 vakada açıklanamamaktadır.

Normal kan basıncı ne olmalıdır ?

Normal ve yüksek kan basıncı arasında kesin sınırlar yoktur. Sadece alt sınırın (diyastolik) yüksekliği üst sınırın (sistolik) yüksekliği yaş, seks ve ırk faktörleri de göz önüne alınmalıdır. Hipertansiyonun tanısını koymak için hastada en az 3 kez kan basıncı yüksekliğini göstermek gerekir. Bazılarında doktor korkusu olduğundan sadece doktor ofisinde tansiyonları yükselir. Buna “Beyaz önlük” hipertansiyonu adı verilir. Bir erişkinde sistolik (üst sınır) kan basıncı 140 mmHg’nın altında olmalıdır. 140-159 mmHg arası sınırda, 160 ve üstü kesin hipertansiyon olarak; diyastolik (alt sınır) kan basıncı ise 85 mmHg veya altında olmalıdır. 85-89 mmHg normalin üstü, 90-104 mmHg hafif 105-114 orta derecede, 115 mmHg üzeri ağır hipertansiyondur. Yani 140/85 mmHg’ nin altı genç erişkinlerde normal kabul edilir. Moniterize cihazlarla hastaların 24 saatlik kan basıncı takipleri de yapılabilmektedir.

Kan basıncı günlük oynamalar yapabilir mi ?

Evet kan basıncı günün değişik saatlerinde hafif inip çıkmalar yapabilir. Bu değişimler bazılarında çok fazla olur ve bu şahıslar hafif hipertansif olarak kabul edilirler ve tedavileri ona göre planlanır. Uzun süre hipertansiyonu olanlar tedavi edilmezlerse “malign hipertansiyon” denilen sistolik 200 mmHg, diyastolik 140 mmHg üzerinde kan basıncı seviyesine çıkabilir ve kalp, beyin, göz, böbrek diğer organlar kötü yönde etkilenirler.

Hipertansiyonu olan bir şahıs neler hisseder, belirtileri nelerdir?

Çoğu insanda herhangi bir özel belirti olmaz, tesadüfen doktor muayenesinde ortaya çıkar. Belirtileri 3 grupta sınıflandırılır.

A- Kan basıncı yüksekliğine bağlı belirtiler
Baş ağrısı: Tansiyon ancak çok yükselirse oluşur. Genellikle ensede başlar. Sabahları daha fazladır. Günün ilerleyen saatlerinde azalır. Sersemlik hali, çarpıntı, halsizlik, çabuk yorulma, cinsel güçte azalma da diğer belirtiler arasındadır.

B- Damarsal problemlere bağlı belirtiler
Burun kanaması, kırmızı idrar, görme bozukluğu, geçici kuvvet kayıpları, sol göğüste ağrılar, nefes darlığı.

C- Altta yatan başka hastalıklara bağlş belirtiler
Çok su içme, çok idrara çıkma, kas zaafiyeti, kan potasyumunda azalma, kilo alma, ciltte çizgiler oluşması, emosyonel bozukluk, ani baş ağrıları, çarpıntı, yüzde kızarma, ayakta baş dönmesi atakları.

Ailede hipertansiyon olması arada hafif tansiyon oynamaları mutlaka takip gerektirir. Doğum kontrol hapları kullanılması da hipertansiyonun ortaya çıkmasına risk sebep olan faktörlerdendir. Daha önceden sık geçirilen idrar yolları enfeksiyonu, gece birden fazla idrara gitme, böbrek kökenli bir hipertansiyonun varlığını belirtebilir. Fazla kilo alma hormonal kökenli bir hipertansyona bağlı olabilir.

Hipertansiyon gelişme riski olanlar kimlerdir ?

Kalp krizi anjina pektoris, beyin kanlanmasında azalma, göz dibi kanamaları, görme bozukluğu, kalp yetmezliği, bacak damarlarında daralma, gözde kanamalar, inme denilen felçler hipertansiyonun komplikasyonlarıdır.

Hipertansiyon gelişme riski olanlar kimlerdir ?

Sigara içenler, şeker hastaları, kolesterol ve lipid miktarı kanda yüksek olanlar, anne ve babasında kalp-damar hastalığı olanlarda hipertansiyon daha sık görülür.

Yaşam tarzının hipertansiyon oluşumundaki etkileri nelerdir ?

Diyet: Çok önemlidir. Gıdalarla alınan tuz miktarı azaltılmalıdır. Vücudun ihtiyacı olan tuz miktarı hiç ilave tuz konmadan yiyeceklerde zaten vardır. Yemeklere konan tuz sadece damak tadı içindir. Bu nedenle ilave tuzdan mümkün mertebe kaçınılması gerekir. Tuzlu, salamura tipi, konserve, kolesterol oranı yüksek ve yağlı yiyeceklerden mümkün olduğu kadar kaçınmak gerekir. Vücudun dışarıdan alınan kolesterole ihtiyacı yoktur. Bu nedenle diyetle dışarıdan alınan kolesterol birikime uğramaktadır. Sağlık açısından kullanılabilecek en uygun yağ sızma zeytinyağıdır.

Fizik aktivite: İşadamları gibi, masa başında oturanlarda fizik aktiviteler azalmıştır. Yorgun da olunsa günde 30 dakikalık hızlı yürüyüş bile koruyucu kolesterol denilen HDL- kolesterolü artırmakta ve kalp hastalıklarından korumaktadır. Stresten uzak durmaya çalışmalı ve iç stresi dinlenme ortamına, aile ortamına sokmamalıdır.Esansiyel hipertansiyonda en önemli ip uçlarından biri diyastolik kan basıncının ayağa kalkmakla artmasıdır. Bu nedenle ayakta da kan basıncını ölçmek ve yatış pozisyonundaki kan basıncı ile karşılaştırmak gerekir.

Damar sertliği (atheroskleroz): özellikle sistolik kan basıncında artma yapar. Daha yaşlı guruplarda görülür. Kelime anlamı sertleşmiş damar demektir. Yağ ihtiva eden partiküllerin zamanla damar duvarında birikmesi ve damar duvarını sertleştirmesi sonucu oluşur. Kan kolesterolü yüksek olanlarda atheroskleroz erken yaşlarda meydana gelir. Bu tip hastalarda göz etrafında, dirsek arka yüzünde yağ birikimleri oluşur. Hipertansiyonun kendisi de atheroskleroza ayrıca yol açmaktadır.
Damarlar bir insanın biyolojik yaşını belirler. Organların kanlanması damarlar vasıtasıyla olduğundan her bilinçli insanın ve işadamlarımızın bu konuda hassas olması ve hipertansiyon gibi damarları bozan bir hastalık ile mücadelesini sürdürmesi gerekir. Bu nedenle sık uzman kontrollerinden geçilmesi sağlık açısından önemli faktörlerden biridir.

Professor Ziya MOCAN: “MENACE FOR BUSINESSMEN : HYPERTENSION”

One out of every four adults suffers from high blood pressure and hypertension is related with the incidence of coronary-artery diseases. In 90 to 95 per cent of the cases, the reason for the rise in blood pressure is unknown. One should take bot the diastolic and the systolic blood pressure into consideration as well as age, sex and race while dealing with hypertension. There are no rigid lines between normal and high blood pressure, but adult systolic blood pressure should be lower than 140 mmHg. If not treated, hypertension may result in what is called malign hypertension having a negative effect on the heart, brain, eyes, kidneys and other organs. The symptoms of hypertension may stem from three different factors: high blood pressure, arterial problems and other underlying diseases. Hypertension has higher prevalence among smokers, diabetics, indviduals with high blood cholesterol and lipid and individuals with a family history of coronary-artery diseases. Life style is an important determinant of hypertension. A low-salt and low-fat diet and regular physical exercise may help prevent the occurrence of hypertension. Atherosclerosis may lead to a rise in the systolic blood pressure while it can also be a product of hypertension.

Elegans'a mail