"Konuşmama yabancı sermaye ve teşvik sistemini anlatarak başlamak istiyorum. Çünkü yabancı sermaye ve teşvik birbirinden ayrılmayan konulardır. Uygulamada önemli olan konuları sizlere aktarmak istiyorum.

Özellikle başlangıçta yabancı sermaye, teşvik anlaşılamaz göründüğü için biz bunu yurtdışına ve halkımıza duyurmak amacı ile mevzuat ile ilgili internete bir sayfa açtık ve burada ilgilenen kişilere yararlı olmaya çalıştık. Bu konuda yurtdışından çok iyi cevaplar aldık. Aldığımız bu cevaplar doğrultusunda biz hazırladığımız bu sayfayı daha iyi hale getirmek istiyoruz. Çünkü orada sadece yabancı sermaye rejimi ve teşvik konusu değil alt yapı projeleri, enerji projeleri, Gap konularında ve Türkiye'de yatırım ortamı ile ilgili olabilecek bir takım hususlar var. Örneğin Türkiye'de ortak arayan yabancı yatırımcılar ya da yurt dışında ortak arayan Türk yatırımcılar için bağlantı sayfaları kurduk. Ancak yine internet'te hazine sayfasında mevzuat kısmında tüm bankacılık, kara para, leasıng bu sayfalarda güncel olarak yer almaktadır.

Türkiye'de yabancı sermayeli bir şirket kurmak için ne yapmak gerekir? Yabancılar Türkiye'de ticari bir faaliyette bulunabilmek için anonim şirket veya limitet şirket kurmak ya da şube açmak zorundadırlar. Bunun yanı sıra irtibat büroları da kurabilirler ancak irtibat büroları ticari bir faaliyette bulunamaz, sadece Pazar araştırması ve diğer şirketlerle irtibat kurabilir. Yabancı yatırımcılar bu şirketlerden hangisini kurmanın daha karlı olduğunu, yine vergi mevzuatı ve diğer şartları göz önünde bulundurarak karar verebilirler. Bütün bunların yanı sıra yabancı yatırımcılar Türkiye'de bulunan mevcut şirketlere de iştirak edebilirler.

62224 sayılı yabancı sermaye teşvik kanunu 1954 yılında çıkmıştır. Fakat 1954'ten 1980 yılına kadar Türkiye'ye 280 milyon dolarlık bir yabancı sermaye girişi gözlenmiştir. Bunun en önemli nedenlerinden bir tanesi dünya üzerindeki yabancı sermaye hareketleridir.1973'lü yıllarda Doğu'dan sadece 25 milyar dolarlık bir yabancı sermaye girişi yapılmıştır. 1996 yılında ise 350 milyar dolar. Dolayısıyla yabancı sermaye hareketlerindeki akış 1980 sonrasında hızlanmıştır.

Yabancı sermayeyi ikiye ya da üçe ayırmak daha doğrudur. Ülkemiz yabancı sermayeye kaynak yetersizliği nedeniyle çok fazla ihtiyaç duymaktadır. Kamunun, özel sektörün dışarıdan veya finansal kuruluşlardan borç bulunması da bir yabancı sermayedir. İkincisi de portföy şeklinde gelen yabancı sermayedir. Buradaki yabancı sermaye hazine bonolarının alımı ve İstanbul menkul kıymetler borsasına gelen yabancı sermeye şeklidir .Bizim Yabancı Sermaye Müdürlüğü olarak üzerinde durduğumuz konu türü fiziki sermayedir. Bu da yabancı yatırımcıların Türkiye'de şirket kurması ya da mevcut olan şirketlere yatırım yapmasıdır.

İlk yabancı sermaye kararları 24 Ocak 1980 kararlarıdır ve çok önemlidir. Bir taraftan yabancı sermaye giriş rejimi liberal hale getirilirken diğer taraftan kambiyo rejiminde büyük değişiklikler yapılmıştır. Çünkü sadece giriş rejimini düzenleyen yabancı sermaye giriş kararı ile yabancı sermaye mevzuatı düzenlenemez.

Ancak 1980'li yıllarda da bir takım sınırlamalar vardı. Örneğin şirketin ancak yüzde ellisine ortak olabilir ve ya yabancı sermayeli bir şirket kurabilmek için belirli bir ihracat sınırlaması vardı.1980'li yıllarda bunlar da kaldırıldı. 1995'te hazırladığımız yabancı sermaye çerçeve kararında da bu sınırlamaları kaldırdık. Dolayısıyla yabancı gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye'de yabancı sermayeli şirket kurma ve faaliyette bulunmak için bu mevzuat çerçevesinde çok önemli sınırlamalar bulunmamaktadır. Bir takım spesifik düzenlemeler bulunmaktadır. Örneğin, bankalar kanunu, kabotoj kanunu vb. Bunların dışında biz yabancı sermaye izni verirken herhangi bir sınırlama koymuyoruz.

1995 yılında alınan kararlar çerçevesinde tebliğe baktığınız zaman biz mümkün olduğu kadar az sayıda bilgi ve belge istemekteyiz. Böyle olduğu içinde işler çok daha çabuk ve itilafsız bir şekilde hallediliyor.

Bizim için önemli olan bilgiler şunlardır: dışarıda yerleşik veya tüzel kişi ise; faaliyet belgesi . Kara paranın aklanması ile ilgili olarak 4208 yasa çıktıktan sonra faaliyet belgesi çok daha fazla önem arz etmektedir. Kuruluş izni alabilmemiz için faaliyet belgesinde o kuruluşun hangi devletin yasa ve kanunlarına göre yürütüldüğünü görmemiz gerekmektedir. Son yıl faaliyet raporu ise yayınlamış durumdadır. Bunun dışında niyet mektubu istenmektedir, aslında bu çok da gerekli değildir. Ancak bunda ki amaç Türkiye'de faaliyette bulunmak için gerekli sermayeyi getireceğini ispatlayan bir kanıttır. İstatistik ve daha clase bilgiler için yabancı yatımcılardan çok kısa da olsa birtakım bilgiler içeren bir müracaat formu istenmektedir. Türkiye'de kurulacak yabancı sermayeli bir şirket için istenilen diğer bir hususta ana sözleşme taslağıdır. Bizim ana sözleşme taslağında baktığımız sermaye yapısı ve faaliyet konusudur. Kabotaj veya emlakçılıkla ilgili ise biz bu konularda bir takım sınırlamalar getiriyoruz. Dolayısıyla Türkiye'de bu tür belgelerle şirket kurmak ya da buna ilişkin belgelerle mevcut bir şirkete iştirak etmek mümkündür.

İSA ÇOŞKUN: "OUR COUNTRY IS IN NEED OF MORE FOREIGN CAPITAL DUE TO INSUFFICIENT RESOURCES"
I would like to give you some information on the system of foreign capital and incentives in Turkey. We now have a web site on the Internet, with information on the system, including relevant laws, infrastructure and energy projects, the Southheastern Anatolian Project (GAP) and the atmosphere of investment in Turkey. We have networking pages for foreign investors looking for Turkish partners in Turkey and vice versa. In order to establish a foreign capital company in Turkey, foreigners must found either incorporated or limited companies or open up branches. They can also establish liaison offices, but these are prohibited from undertaking commercial activities. Another alternative for foreigners is to become partners with Turkish companies. Although the law numbered 62224 on foreign capital incentives was passed in 1954, the flow of foreign capital reached substantial amounts only after 1980's. As the General Directorate of foreign Capital, our goal is to increase the amount of physical capital through foreigners founding or investing in companies in Turkey. For this pourpose, many obstacles facing foreign investors have gradually been lifted as of 1980's, creating as much a favorable environment as possible.

Elegans'a mail